Specyficzny rosyjski patriotyzm polega na tym, że ojczyzna okazuje ci niewdzięczność i robi cię w trąbę, a ty z miłości do niej i tak oddajesz za nią swoje życie.

Chwała „Polsce The Times”, która od końca listopada co piątek dodaje do gazety filmy z serii „Kino rosyjskie”. Dzięki temu mogłem wreszcie spokojnie w domu obejrzeć takie znakomite obrazy, jak „Kierowca dla Wiery” Pawła Czuchraja czy porównywany do naszych „Psów” klasyk lat 90. – „Brat” Aleksieja Bałabanowa.

Wczoraj z kolei obejrzałem inny film Bałabanowa – „Wojna” (to zresztą ostatnio jeden z moich ulubionych reżyserów, którego „Ładunek 200” uważam za wyjątkowo przejmujące, choć zarazem bardzo brutalne w formie, oskarżenie systemu późnosowieckiego). W skrócie „Wojna” opowiada o rosyjskim żołnierzu Iwanie, przeciw któremu toczy się sprawa karna, gdyż już jako cywil pomógł angielskiemu aktorowi Johnowi odbić z rąk czeczeńskich porywaczy jego narzeczoną, zabijając po drodze Czeczeńców (co okazało się niezgodne z… rosyjskim prawem).

Nie chcę wnikać w bieżące niuanse polityczne filmu, którego wymowa jest moim zdaniem wieloznaczna. Obraz Bałabanowa po prostu mnie w jakiś sposób poruszył i teraz na okrągło słucham na YouTube’ie melancholijnego kawałka ze ścieżki dźwiękowej „Moja zwiezda” Władimira Butuzowa (to wokalista takiej kultowej grupy w Rosji Nautilus).

„Wojna” to film o specyficznym rosyjskim patriotyzmie, który polega na tym, że ojczyzna okazuje ci niewdzięczność i robi cię w trąbę, a ty z miłości do niej i tak oddajesz za nią swoje życie. My, cywilizowani Europejczycy, członkowie „społeczeństw obywatelskich” (opartych na umowie społecznej, a nie podboju klas niższych przez wyższe), nie rozumiemy tego barbarzyńskiego paradygmatu, będącego zlepkiem słowiańszczyzny z azjatyckością. Kiedy nas ojczyzna porzuca, to i my ją porzucamy, wybierając cyniczną pozę wewnętrznego (a czasem i zewnętrznego) emigranta, którego obchodzi już tylko jego życie osobiste. Rosjanin barbarzyńca jest w naszych oczach tylko głupim kacapem, frajerem dającym się d…mać reżimowi, tumaniącemu naród mocarstwową ideologią i ojczyźnianymi (a po roku 1991 bogoojczyźnianymi) hasłami. Ale czy prawdziwa miłość nie polega na bezwarunkowym oddaniu?

Filip Memches